Veel mensen zeiden vooraf, en nog meer mensen zeiden achteraf, dat ze Zuid-Afrika maar gevaarlijk vinden. En zeker geen land om op vakantie te gaan. Ze waren blij dat we weer heel huids thuis zijn. Daarom lijkt het me gepast om eens iets te schrijven over wat we op dit gebied ervaren hebben.
Mijn standaard antwoordt is bij dit soort opmerkingen altijd het volgende. In Amsterdam, of als het moet in mijn eigen dorp, kan ik ook om niets gedood worden. Vooral Amsterdam heeft een steeds slechtere reputatie op gebied van veiligheid. Daarvoor hoef ik niet naar een ander land. En ik leef nog steeds, ondanks mijn veelvuldige bezoek aan Amsterdam of andere steden.
Een ander onderdeel van mijn antwoord is altijd, dat dat wat de kranten schrijven vaak overdreven wordt om de zaak duidelijk te maken, en geen nieuws is als het geen slecht nieuws is. Als voorbeeld werden wij deze vakantie gevraagt hoe het nu met de Belgen gaat. Wederom is het kabinet gevallen in Belgie, en de Zuid-Afrikaans kranten schrijven dat het land in oorlog is daardoor. Heb jij deze oorlog gezien? Ik niet. Het Belgiesche land draait gewoon door alsof er niets aan de hand is, ondanks dat de regering gevallen is. Het gebeurt zo vaak dat het al bijna geen nieuws meer is.
Daarbij, hoeveel kans loop je nu dat precies jij, in dit geval Patrick en Resi, op dat exact moment op dat exact plekje op de wereld bent waar iets gebeurt wat dodelijk is voor een mens? Daarom laat ik me niet tegen houden om een andere cultuur te bezoeken. Wel geloof ik sterk dat je je zoveel mogelijk moet aanpassen aan de lokale regels en cultuur. Ik heb bijvoorbeeld altijd een sjaal bij me. Deze houd me niet alleen warm bij een fris windje, maar draag ik ook over mijn hoofd als ik bijvoorbeeld een moskee wil bezoeken. Daarnaast heb ik liever iets meer bankkosten door veel vuldig pinnen, dan dat ik overvallen wordt omdat ik met veel geld te koop loop. Je moet tenslotte niet iets uitlokken en wel begrip tonen.
Bij onze vraag aan een farmer die we ontmoete in de Drakensbergen over hoe gevaarlijk het nu echt is, was zijn antwoord ongeveer gelijk aan het mijne hier boven. Zijn kanttekening was echter wel dat daarnaast de berichtgeving een kern van waarheid vertoont.
Hij zelf is de opvolger van generaties veeboeren. Hun farm ligt in een gebied waar helaas ook al generaties een hoog percentage (op dit moment 75%) werkeloosheid heerst. De mensen zijn daardoor ook al generaties lang erg arm. Hij kon zich voorstellen dat die lokale bevolking kijkt naar hem en zijn rijkdom, en daarvan wil mee profiteren of het afnemen. Hij gaat dus nooit zonder bescherming op pad daar hij altijd in zijn uppie aan het werk is. In zijn omgeving zijn al farmers beroofd van hun bezit of hun leven. Zijn partner vertelde dat vooral de vrouwen van farmers op moeten passen. Als er namelijk gestolen wordt, komt er ook vaak verkrachting bij kijken. Zelf waren ze er echter heel nuchter onder, daar ze zich wegens het verschil in rijkdom goed konden voorstellen dat dit probleem speelt. En het hoort nu eenmaal bij het leven.
Van Cedric, onze (zwarte) lokale gids in Montusi, hoorde we de oplossing die vele farmers hebben gevonden. Waar wij onze bedrijven vergaant automatiseren vanwege het hoge arbeidsloon, gaat daar nog alles ouderwets met de hand om zoveel mogelijk mensen aan een baan te helpen. Montusilodge heeft momenteel 85 lokale mensen in dienst.
De farmer naast Montusi, is een zeer welvarende landbouwboer die oa kool en aardappelen kweekt voor de verkoop. Hierdoor is hij in staat om waterinstallaties aan te schaffen waardoor het hem nog beter gaat. Hij laat altijd de lokale bevolking weten waneer een stuk land geoogst is, waarna de lokals het land op mogen om de resten op te halen. Dit betekent dat veel families een grote voorraad aardappelen gratis van zijn land mogen halen en dit mogen aanvullen met kool of mais. Het grootste deel van de omgeving is goed gevoed door deze manier van doen en hij wordt op handen gedragen door de plaatselijke bevolking.
Onderweg naar Giant's Castle in Drakensbergen, kom je door een paar dorpen heen waar de werkeloosheid duidelijk schrikbarent hoog is. Je gaat je schamen voor je eigen rijkdom als je daar bent. Water wordt nog gehaalt bij regelmatig langs de weg geplaatste tap-punten. De was wordt gedaan in de rivier, en er is niemand in het bezit van een auto. Je bent rijk als je een kruiwagen hebt om je water of andere zware dingen te vervoeren of een fiets. Feestjes worden masaal en uitbundig met alcohol gevierd. Dit is een moment dat wij uit de buurt moesten blijven.
Hoe meer je naar het noorden reist, hoe meer geld er door ons blanken gespendeert wordt, en hoe beter de mensen het dus hebben. Je ziet de huizen beter worden, de kleding nieuwer, en de houding anders. Voor ons voelt het veiliger omdat we veel minder opvallen.
Toch hebben wij geen onvriendelijk iemand mee gemaakt. Iedereen is aardig, een gesprek is makelijk want de voertaal is engels. Alleen richting of reistijden vragen, of de aanwezigheid van een openbaar toilet vragen heeft geen nut. Je krijgt wel antwoord, maar het klopt nooit. En ze zijn langzaam. Wat ook wel logisch is, want in de zomer is het 35C met een luchtvochtigheid van bijna 100%. Snelheid is dan ondoenlijk.
Wat wel lachen is dat veel mensen winters gekleed gaan met mutsen, wanten en koltruien. Logisch, want het is winter daar. Maar hun winter kent overdag een temperatuur van ruim 20C. Onze warmste dag was maar liefst 38C. Er werd ons verteld dat het in de Drakensbergen kan sneeuwen, maar dat hebben wij echt niet mee gemaakt. 's Nachts wordt het wel koud, dan kan het afkoelen naar zo'n 5C. Voor ons perfect zomerweer dus.
Om de werkeloosheid en zijn gevolgen van rond hangende mensen en een hoge consumptie van alcohol tegen te gaan, hebben ze verzonnen mensen een univorm aan te trekken. Als ze eenmaal een univorm hebben, worden ze geacht bij een grote supermarkt op de geparkeerde auto's te letten, en vrouwen te helpen de boodschappen in te laden. Wij worden geacht hiervoor 1 of 2 ZAR te betalen (ZAR1,- = €0,08). Bijkoment voordeel is minder inbraakschade, en mensen die zichzelf weer min of meer kunnen bedruipen. Oja, als je je auto gaat tanken, wordt hij door iemand getankt, en wordt je raam gewassen. In ruil voor een muntje natuurlijk. Ik vindt het nog niet zo slecht verzonnen.
De weg vinden gaat op zijn Belgisch. De bordjes staan er niet, of pas na het kruispunt. Gelukkig is het een relatief nieuw land, dus veel wegen zijn net als in Amerika recht, en gaan van Noord naar Zuid of van Oost naar West en vise versa. Onze reisorganisatie was zo vriendelijk bij elke verplaatsing een goede routebeschrijving te voegen, incl. een goede roadatlas. Je hebt hem nodig!
Is het gevaarlijk om te rijden? Wel nee, de wegen zijn gewoon goed. Veel wegen hebben gaten in de weg en zouden een oplapbeurt goed kunnen gebruiken, maar het verkeer is erg vriendelijk. Ze hebben geen straatlantaarns en het wordt vroeg en snel donker, dat maakt 's avonds rijden lastig. Zeker ook omdat de bevolking dezelfde huidskleur heeft als het licht, je ziet ze dus niet terwijl ze wel langs de weg lopen, ook langs de snelweg. En je wil ze niet op je bumper. Dat is de reden dat aangeraden wordt voor donker binnen te zijn, niet de mogelijkheid dat je overvallen wordt.
De snelwegen zijn overigens 1 laan heen, en 1 laan weer. Dus niet 2 baans zoals wij gewend zijn. Tussen die 2 lanen is een doorgetrokken streep die net zoals in NL betekent dat je niet mag passeren. Dus gaat een langzamere auto netjes op de vluchtstrook rijden zodat het snellere verkeer veilig kan inhalen. Heel beleefd. En iedereen bedankt elkaar door te knipperen met het gevarenlicht.
Wie ik absoluut niet vertouw is de politie van Zuid-Afrika. Je kunt het natuurlijk treffen, maar de meesten weten heel goed dat zij de macht in handen hebben, en dat een huurauto een rijke toerist vervoerd. Zorg er dus voor dat je geen overtreding begaat, wat dat is voor hun een manier om hun salaris eens flink aan te vullen met door een buitenlander gedoneerd geld. En ze zijn niet bang om je te chanteren door je rijbewijs of paspoort achter te houden. Dit wordt heel voortvarent opportunity, of te wel een kans genoemt.
Vindt ik dit land gevaarlijk? Absoluut niet. Zou ik terug willen? Zeker! Dit was een hele mooie vakantie. Gelukkig is Patrick net zo enthousiast nu hij het heeft meegemaakt, ondanks zijn oorspronkelijke scepsis!